QUE É O FACHO?
O Facho é unha agrupación cultura que defende a lingua e a cultura galega. Nace na Coruña no ano 1963 con vontade de servizo cultural e para fomentar e promocionar a lingua galega.
COMO O FACEMOS?
Conmemoramos as datas significativas da nosa cultura ao longo do ano. Celebramos conferencias sobre temas socio culturais que afectan á nosa realidade como galegos, na sala de Asociación de Amigos dos Museos de Galicia- Portas Artabras, e seguimos a convocar os concursos de contos e teatro para nenos que co nome de O Facho celébranse desde 1968 e 1972 respectivamente.
ALGO DE HISTORIA
«O FACHO» E A TORRE DE HÉRCULES
Non soio a Torre de Hércules alumea na noite e marca camiños entre tebras. Nos sinos culturais cheos de marexadas e vendavales, como outra Torre de Hércules, érguese tamén un faro vixiante, pulo da máis afervoada vontade de servicio cultural, símbolo dunha Galicia inmorredeira chea de peculiaridades xenuinas dentro da gran e rica variedade cultural da comunidade española, e iste faro chámase «O Facho». Facho precisamente dise en galego dos outeiros dos montes onde se encenden facheiros para dar señais, xa na costa, xa terra adentro; coma o penedo onde se ergue a nosa Torre. Facho en castelán quer decir tamén «antorcha», e ainda que nestes tempos a asociemos axiña con olimpica. non esquezamos que, por moitas corredoiras de Galicia, os fachucos siguen alumeado os pasos dos nosos labregos. O Facho naceu, precisamente. -for unha das primeiras organizacións deste tipo en Galicia para que, non tan solo na corredoira, sinón ta men na rua ciudadan, ran amenazada polo esno bismo e a sofisticación, os cruñeses se asolaguen dentro de si e enxerguen a xenuinidade de ser de galegos. Xosé M. Rodríguez Pampin. (En “La Voz de Galicia”, 28-05-72)
Desde 1963 existe o Grupo Cultural O Facho. Naceu da vontade conxunta dunha vintena de estudantes, traballadores e profesionais da Coruña. A idea parte dos estudantes de bacharelato da época, Henrique Harguindey, André Salgueiro e Xosé Luís Carneiro; respondendo ao seu chamado posteriormente, sumáronse, entre outros: Eduardo Martínez, Henrique Iglesias, X. Alberte Corral, Xosé L. Rodríguez, etc… É o primeiro grupo de resistencia cultural creado nunha cidade do país polos seus cidadáns, xa que O Galo está formado por universitarios de todo o país en Compostela, naquelas datas era a única cidade galega con Universidade.
O grupo naceu cos acenos de identidade da resistencia contra o franquismo e a defensa do valor pleno da lingua e a cultura galegas. Había unha vocación política moi clara do que se estaba facendo precisamente porque esa era toda a actividade pública con repercusión política que se podía facer. A defensa da cultura galega e da lingua está no corazón do que fai O Facho, que pasou de ser unha cultura de resistencia nos anos da longa noite de pedra a ser hoxe unha auténtica mostra de resistencia cultural.
Desde os seus inicios, Facho destaca cos seus cursos de idiomas apoiados nalgúns exemplos da Gramática da lingua galega de Manuel Lugrís Freire. Estes cursos foron moi importantes na Coruña. O galego non só se escribiu do primeiro e foi expulsado da sociedade do “ben pensadores”, nin sequera tivo sección galega na Facultade de Filoloxía compostelá. Unha das figuras crave dos cursos foi D. Leandro Carré Alvarellos quen dirixiu esta actividade. Os ciclos dedicados á cultura galega, os encontros que trataban de economía e sociedade, os certames literarios. O seu grupo de teatro, creado nas primeiras datas de existencia da Agrupación, do que eran responsables Manuel Lourenzo e Francisco Pillado, foi un dos pioneiros en representar obras na nosa lingua, tanto de autores galegos como doutras nacionalidades (Brecht, Ionesco…) .
Actualmente, O Facho é consciente dos retos culturais do século XXI. Agora hai que tentar ver o sentido que pode ter hoxe ser galego nun mundo globalizado. A idea básica é que ser galego agora implica estar de maneira concreta nunha sociedade mundial. Entre as iniciativas máis recentes atópase a creación do Facho de Ouro, un premio para reivindicar aos galegos, que demostra que o colectivo en si é unha cultura que resiste.